موزه آذربایجان
موزه آذربایجان یکی از مهم‌ترین و قدیمی‌ترین موزه‌های کشور به شمار می‌رود که در مرکز شهر تبریز قرار دارد و سالانه پذیرای یکصدهزار نفر گردشگر داخلی و خارجی است. شهر تبریز را می‌توان شهر موزه‌ها نامید زیرا دارای آثار، بناهای تاریخی و موزه‌های غنی است که هر یک از آن‌ها بخشی از تاریخ ایران را به نمایش گذاشته‌اند.
موزه آذربایجان یکی از مهم‌ترین موزه‌های ایران و دومین موزه باستان‌شناسی کشور پس از موزه ملی ایران شناخته می‌شود. موزه آذربایجان در شهر تبریز، در خیابان امام و در جوار مسجد کبود قرار دارد. زیربنای موزه آذربایجان ۲۴۰۰ مترمربع بوده و دارای سه طبقه و یک سالن نمایش در هر طبقه به ابعاد ۳۷ در ۱۲ متر، چند اتاق اداری و کتابخانه است. گفتنی است بنای موزه آذربایجان بر اساس نقشه تنظیمی باستان‌شناسی فرانسوی به نام «آندره گدار» با الهام از سبک معماری محلی در آذربایجان ایران تهیه و ترسیم اسماعیل دیباج احداث شده است.
تاریخچه ایجاد موزه آذربایجان در شهر تبریز به سال‌های ۱۳۰۶ و ۱۳۰۷ هجری شمسی باز می‌گردد. در این سال‌ها نمایشگاهی از سکه‌های مکشوفه در تبریز در محل سالن کتابخانه تربیت بر پا شد. پس از برگزاری این نمایشگاه، تلاش‌های زیادی از جانب جمعی از فرهنگ‌دوستان برای راه‌اندازی موزه‌ای جامع در تبریز صورت گرفت و در اثر این تلاش‌ها و در اردیبهشت ماه سال ۱۳۳۷ موزه آذربایجان بنیان گذاشته شد. در سال ۱۳۴۱ خورشیدی کار احداث بنایی با سه باب تالار به اتمام رسید و در مهرماه همان سال افتتاح شد. اگرچه طرح تاسیس موزه آذربایجان مدت زیادی طول کشید، ولی در این فاصله برگزاری نمایشگاه‌های آثار تاریخی و هنری در شهر کهن تبریز ادامه داشت؛ از جمله این نمایشگاه‌ها می‌توان به نمایشگاه ۲۰۲ اثر تاریخی متعلق به موزه ایران باستان در سال ۱۳۳۶ یا نمایشگاه آثار و اشیای تاریخی تبریز در دبیرستان نجات اشاره کرد.
موزه آذربایجان دارای آثار تاریخی و هنری متعلق به دوران پیش از اسلام و دوران اسلامی است. در حال حاضر، موزه آذربایجان دارای گنجینه‌ای مهم و با ارزش حاوی دوازده هزار قطعه اشیای عتیقه و هنری است که ۲۳۰۰ قطعه از این اشیای عتیقه و هنری به ثبت رسیده و به دلیل کمبود فضا بخش محدودی از این آثار در بخش‌های مختلف موزه در معرض نمایش برای دوستداران تاریخ، فرهنگ و هنر قرار دارد.
در طبقه همکف موزه آذربایجان، آثار و اشیای تاریخی مربوط به دوران پیش از تاریخ و دوران پیش از اسلام گردآوری شده‌اند که سفالینه‌های تپه اسماعیل‌آباد با قدمت هفت هزار ساله از تاریخی‌ترین آثار این بخش به شمار می‌‌روند. قدمت سنگ‌های معدنی «سرپانتین» که در جیرفت کرمان یافته شده‌اند نیز به دوران پیش از تاریخ می‌رسد؛ بر روی این سنگ‌ها تصاویری از گیاهان و حیوانات گوناگون نقش بسته است. همچنین مجسمه الهه زن که در رستم‌آباد گیلان یافته شده است، سه هزار سال قدمت دارد؛ این مجسمه ارزش زن را در دوران ایران باستان به تصویر کشیده است. ریتون‌های با قدمت دو تا سه هزار سال متعلق به دوران هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان نیز در موزه آذربایجان نگهداری می‌شوند.
