موزه سنجش
موزه سنجش یکی از موزه های هشتگانه تبریز است که در آن انواع ابزار سنجش و سیر تاریخی این آلات در طول زمان به نمایش گذاشته شده است. موزه سنجش که در محل خانه سلماسی از خانه های زیبا و قدیمی شهر تبریز برپا شده است، با هدف آشنایی مردم با انواع وسایل متنوع و زیبای سنجیدن در ادوار مختلف تجهیز گشته است. در موزه سنجش تبریز که به خانه سلماسی مشهور است نخستین ابزارهای سنجش زمان، وزن، برق، آب، بنزین در ایران نگهداری می‌شود. نیاز انسان به داشتن مقیاسها و همچنین استفاده از ابزار و ادوات سنجش از بدو تشکیل جوامع انسانی مطرح بوده چرا که باعث نظم بخشیدن به زندگی اجتماعی می شده است.
انسان از روزگاران دور، اگر کشاورزی می کرد باید ضمن کسب آگاهی هایی از دگرگونی های فصلی نسبت به سطح تعیین حدود اراضی نیز اقدام می کرد، به هنگام دادو ستد نیز لاجرم معیارها و مقیاسهایی برای کالاهایش منظور می نمود، و اگر سرپناهی برای خود ایجاد می کرد، لازم بود به رعایت مقیاسهایی خویشتن را مقید سازد. قطعا گردآوری برخی از ابزار و ادوات قدیمی سنجش در یک مجموعه می تواند روشنگر نحوه ایجاد و تکامل چنین فناوری کیفی توسط گذشتگان باشد.
در موزه سنجش انواع ادوات مقیاس توزین از قبیل ترازوهای ظریف زرگری تا قپانهای بزرگ میادین بار مربوط به قرون گذشته، سنگ وزنه ها و پیمانه های نفتی، وسایل مربوط به علم نجوم و اخترشناسی مانند اسطرلاب و کره سماوی، ابزارهای سنجش مربوط به علم هواشناسی و قطب نماها و سایر مقیاسهای دیگر به نمایش گذاشته شده است.
بازدیدکنندگان از این موزه، علاوه بر تماشای ابزارآلات موجود در موزه، با نحوه ساختمان سازی و زندگی مردم این دیار کهن نیز آشنا می شوند.
موزه سنجش تلاش کرده بخشی از این گونه ابزار آلات را در معرض تماشای مردم و پژوهشگران قرار دهد. موزه سنجش در فضای دل انگیز خانه تاریخی سلماسی تبریز، بنا شده در دوره قاجار و ثبت شده در آثار ملی کشور (به شماره ۱۸۶۲) تاسیس شده است. ساختمان در سه ضلع حیاط (عرصه ۶۵۰ متر مربع) در دو طبقه با زیربنای ۸۷۵ مترمربع بنا گردیده است. ساختمان قدیمی سلماسی بیش از ۱۶۰ سال قدمت داشته و متعلق به دوره قاجار است.
خانه سلماسی که در خیابان امام خمینی، کوچه مقصودیه و در بن بستی به همین نام واقع شده از بناهای ساخته شده در اوایل دوره قاجار است و در سال ۱۳۷۶ برای حفاظت و کاربری تخصصی، توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی تملک و به عنوان موزه سنجش بازگشایی شده است.
تنه یک درخت با قدمت پنج میلیون سال در موزه سنجش شهر تبریز نگهداری می‌شود. موزه سنجش تبریز به عنوان یکی از موزه‌های غنی کلانشهر تبریز، گنجینه‌های ناشناخته ارزشمندی را در خود جای داده که تنه درخت پنج میلیون ساله یکی از آنها است. این تنه درخت متعلق به دوره پلیوسن از دوران سنوزوئیک آخرین دوره زمین‌شناسی بوده، یکسال پیش از سوی یک زمین شناس محلی در پارس‌آباد مغان، خریداری و به تبریز منتقل شده است.
نمونه منحصر به فردی از ساعت ای ریخته گری شده با تصویر یکی از امپراتور های روم باستان در تبریز و در موزه تخصصی سنجش وجود دارد. یکی از اشیای مهم و دیدنی موزه، ساعتی برنزی ریخته گری شده ایست که با طلا روکش گشته است. این ساعت در قرن ۱۷ میلادی در شهر کان از شهرهای کشور فرانسه ساخته شده و مزین به تصویر سزار اگوست، از امپراتوران روم باستان است.
