دره کول خرسان
برای رسیدن به کول خرسان باید صبر و تلاش بسیاری به خرج دهید و خودتان را برای پیاده روی طولانی مدت آماده کنید. در مسیر رسیدن به این دره شگفت انگیز، از کنار دریاچه سد دز می گذرید و شاید با دیدن آب شفاف آن هوس کنید تنی هم به آب بزنید. پس از تجدید قوا و کمی استراحت مسیرتان را ادامه می دهید و به قبرستان قدیمی قلعه شاداب می رسید.
قلعه شاداب، قلعه ای با ۱۰ کیلومتر طول و ۴ کیلومتر عرض است که به عنوان یکی از بزرگترین قلعه های طبیعی ایران شناخته می شود. این قلعه کاملا در داخل کوه کنده شده و بسیار متفاوت از دیگر قلعه هاست.
ادامه راه را باید در مسیر مالرویی طی کنید که دامداران منطقه برای رسیدن به چراگاه ها از آن استفاده می کنند. کم کم دره اشکفت زرده، نمایان می شود که به اشتباه توسط برخی، به عنوان همان کول خرسان شناخته می شود. در این دره باقیمانده هایی از یک آسیاب را خواهید دید که احتمالا توسط طایفه بختیاریِ ساکن در این محل و در گذشته های دور استفاده می شده است. درختان کنار، سدر، بادام کوهی و نخل درختانی هستند که کم کم به چشم می خورند و خبر از نزدیک شدن به کول خرسان می دهند که قرار است با شگفتی هایش جادوی تان کند.
کول خرسان نام دره ای شگفت انگیز در ۲۵ کیلومتری شهرستان دزفول است که با نام دره ارواح نیز شناخته می شود. این دره بخشی از رشته کوه های زاگرس به حساب می آید و آب و هوایی متفاوت را در منطقه ای گرم ایجاد کرده است. برای رسیدن به این دره باید ۲۰ تا ۲۵ کیلومتر پیاده روی نمود و سختی های زیادی را به جان خرید اما همین که چشمتان به دهانه ی مملوء از گیاه پر سیاوشان بیفتد، تمام خستگی هایتان را فراموش می کنید و تنها چیزی که فکرتان را مشغول می کند رسیدن به انتهای دره است.
برای آشنایی با فضای این دره، دیواره هایی بلند را تصور کنید که شما را احاطه کرده اند و اجازه نمی دهند آسمان را ببینید. شاید به همین دلیل است که نامش را دره ارواح گذاشته اند. این دیواره ها به حدی به یکدیگر نزدیک هستند که تنها اجازه عبور یک نفر را از میان خود می دهند و در انتها شما را به رودخانه دز می رسانند که دمای آبش تا منفی ۲۰ درجه سانتی گراد نیز می رسد. این تنها گوشه ای از جلوه های این دره بود که در ادامه بیشتر با آن آشنا خواهیم شد.
به محض رسیدن به دهانه کول باید کلاه ایمنی بر سر گذاشت تا مبادا حادثه ای کام مان را تلخ کند چرا که سنگ ها و تنه های گیر کرده در میان دو دیواره دره، هر لحظه امکان سقوط دارند. با ورود به کول خرسان دیواره هایی که ارتفاع آنها به بیش از ۲۰۰ متر می رسد، شما را از دو سو احاطه می کنند و مسیرِ بسیار باریکی را برای تان فراهم می کنند. در بستر این دره آب در جریان است که از چشمه های درون دره سرچشمه می گیرد.
بستر این دره پوشیده از شن و ماسه و سنگ ماسه ای است و هر چه جلوتر بروید دیواره ها بلندتر و فاصله میان آنها کمتر می شود تا جایی که اثری از آسمان دیده نمی شود. صدای گذر آب و چکیدن آن از دیواره ها به گوش می رسد و صدای پرندگان نیز در فضا پیچیده است. به دو راهی که برسید، باید راه سمت راست را در پیش بگیرید. بیش از ۴ ساعت پیمایش در میان آب و خشکی لازم است تا صدای گذر آب رودخانه دز به گوش برسد و به شما بفهماند که به پایان دره نزدیک می شوید.
ابتدای کول تا انتهای آن در حدود ۱۰ کیلومتر است و در انتهای مسیر دره، سطح آب به حدی افزایش پیدا می کند که مجبور به شنا می شوید. در نهایت رودخانه خروشان دز نمایان می شود و صدای تند آب ها و گرداب های فراوانش در فضا طنین می اندازد. از اینجا به بعد خطر سفر چندین برابر می شود و تنها اگر شناگر ماهری با تجهیزات کامل باشید، می توانید ادامه راه را بروید. اگر تجربه و سر نترس داشته باشید می توانید به دز خروشان بزنید و پس از حدود ۳٫۵ ساعت به دزفول برسید و گرنه بهتر است از همینجا برگردید و از دل سپردن به خشم زیبای دز منصرف شوید.
با ورود به کول خرسان، تنها گوشه هایی از آسمان را خواهید دید چرا که دیواره های این دره بسیار نزدیک به یکدیگر قرار گرفته اند. گاهی چشم تان به سنگ ها و تنه درختانی می افتد که بر اثر سیلاب جابه جا شده و به داخل دره آورده شده اند؛ اما این تمام ماجرا نیست، وقتی به بالای سرتان نگاهی بیندازید، متوجه تعدادی از آنها می شوید که به دلیل تنگی دره نتوانسته اند به داخل آن راه پیدا کنند و در میان دیواره ها اسیر شده اند. مجموع این آثار، فضایی وهم انگیز را ایجاد می کند که آدرنالین خون را افزایش داده و فرصت تجربه ی هیجانی فراموش نشدنی را به شما می دهند.
یکی از شگفت انگیزترین جلوه های کول خرسان جوشیدن چندین چشمه از دیواره های آن است که باعث می شود محیط درون آن همواره مرطوب باشد. این آب با آب ناشی از چشمه های زیرزمینی و رودخانه دز ترکیب شده و در میان دره جریان می یابد. این آب گاهی در زیرزمین به مسیر خود ادامه می دهد و گاه با حضورش بر روی زمین پاهای تان را خیس می کند.
پس از پیمایش کول خرسان، در منتهی الیه آن به دره غاری قوسی شکلی می رسید که مانند یک تونل به نظر می رسد و شما را به حوضچه ای به نام گهر در انتهای خود می رساند. این حوضچه، ۵۰ متر طول و ۳ متر عرض دارد و به رودخانه دز می رسد.
کول خرسان به رودخانه دز منتهی می شود، رودخانه ای که با جوش و خروش خود و گرداب هایش، خشم زیبایی از طبیعت را به نمایش گذاشته است. دز رودخانه‌ای است که از رشته کوه زاگرس میانی سرچشمه می گیرد و با گذر از قسمتی از سرزمین عزیزمان، حیات را به آن می بخشد. در بخشی از این رودخانه که در نزدیکی کول خرسان و در منطقه ای به نام چال کندی قرار دارد، عمق زیاد رودخانه و شدت جریان آب و نیز وجود گرداب بسیار خطرناک موجب نا امن بودن آن گردیده و به دلیل آنکه گرداب این قسمت می تواند جان انسان را بگیرد نام گرداب مرگ را بر آن گذاشته اند.
