شرکت مسافربری جهانگشت مهر تعاونی 16

استان بوشهر، از جمله سرزمین‌هایی است که در کنار بهره‌مندی از تاریخی کهن، نقشی بسیار مهم و حیاتی نیز در بسیاری از دوران‌های مختلف تاریخی کشور ایفا کرده است. مسجد جامع بردستان در استان بوشهر، از آثار تاریخی با قدمتی بالغ بر ده قرن است که از نمونه‌‌های تحسین‌برانگیز معماری سنتی و تاریخی کشور، محسوب می‌شود.

در میان این آثار تاریخی، مسجد جامع بردستان، با معماری زیبا و سنتی‌اش، یکی از جاذبه‌های گردشگری در این منطقه از ایران به‌شمار می‌رود که مورخان و کارشناسان آن را به عنوان کهن‌ترین عمارت متعلق به دوره‌ی اسلامی، معرفی کرده‌اند. مسجد جامع بردستان در شهرستان دیر، در روستای بردستان، در میان گورستانی کهن و روی تپه‌ای قدیمی که قبرهای متعددی روی آن قرار دارد، ساخته شده است.

در نزدیکی و پیرامون مسجد می‌توان می‌توان نشانه‌هایی از قبور قدیمی اسلامی را منقوش به خط کوفی و عربی که متعلق به دوران مختلف تاریخی است، در کنار قبرهای جدید مشاهده کرد که در عین بهره‌مندی از ارزش تاریخی، وجود گورستانی کهن را در این منطقه به اثبات می‌رساند. با توجه به تکه سنگ‌هایی که در این قبرستان برجای مانده است، باستان شناسان قدمت آن را به قرون چهارم و پنجم هجری قمری نسبت می‌دهند. طرح اولیه‌ مسجد جامع بردستان به صورت مستطیل شکل و متشکل از یک مدخل کوچک، محراب، دو اتاق جانبی و شبستانی بزرگ (شبستان ورودی)، است که به گفته‌ی باستان‌شناسان، بنای نخستین به همت «عمر بن عبدالعزیز» ساخته شده است. البته کتیبه‌ای در داخل یکی از اتاق‌های مسجد نصب شده است که سال ۸۲۵ هجری را به‌عنوان زمان تعمیر و بازسازی آن عنوان کرده و احتمال ساخته شدن آن در دوران قرون اولیه‌ی اسلامی را قوت می‌بخشد.

طراح مسجد جامع بردستان، معماری مسجد را از بیرون به صورت پلانی چلیپایی (صلیبی شکل) طراحی کرده که متاسفانه در حال حاضر، سفیدکاری شده است. در قسمت بالای مسجد، بادگیری بزرگ قرار دارد که در ساخت آن از روش ساخت بادگیرهای جنوب کشور، استفاده شده است. این بادگیر باعث می‌شود تا هوای داخل شبستان خنک و مطبوع شود. شبستان در خلاف جهت قبله و حدودا به سمت شمال به جنوب و در مساحت تقریبی ۷۵۰ مترمربع ساخته شده است. بلندای مسجد جامع بردستان از راس آن تا سطح زمین بالغ بر ۵ متر است و اینگونه به نظر می‌رسد که سازندگان مسجد را روی صخره‌ای طبیعی (تپه) احداث کرده‌اند.

در حال حاضر ورودی مسجد از ضلع شرقی آن است که سه قوس ناهمگون دارد؛ به بیانی ساده‌تر این بخش مسجد از لحاظ طول، عرض و ارتفاع هیچ تناسبی با یکدیگر نداشته و باعث ایجاد ناهمگونی قابل توجهی شده است. داخل اتاق ورودی مسجد، می‌توان ردیفی از پلکان‌ مارپیچ را مشاهده کرد که به پشت بام مسجد، محدود می‌شود. در بخش خارجی چلیپای سمت جنوب و برخی دیگر از بخش‌های مسجد، قوس‌ها به صورت متقارن و شبیه به یکدیگر ایجاد شده است.

مانگونه که پیش‌تر نیز بیان شد، این مسجد فاقد تزئینات متعدد است؛ درواقع کل تزئینات خارجی بنا، طاق‌نماهایی است که در دیوار مسجد قرار دارد و در عین سادگی، با شکوه تمام ساخته شده و همانند میراثی گرانبها از گذشتگان به یادگار مانده است. این اثر تاریخی و گردشگری در ۲۹ تیرماه سال ۱۳۷۷ به شماره‌ی ۲۰۶۰ به عنوان یکی از آثار ارزشمند ملی کشور، به ثبت رسیده است.