گنبد نمکی
گنبد نمکی جاشک یا کوه نمک جاشک (گنبد نمکی دشتی) ناحیه وسیع و مرتفع شمالی کوه جاشک منتهیالیه جنوبی رشتهکوه زاگرس، حدفاصل شهرستان دشتی و دیر در استان بوشهر، یکی از بزرگترین و فعالترین و زیباترین گنبدهای نمکی ایران و خاورمیانه و از جاذبههای طبیعی است. مهمترین خصوصیات بارز و متفاوت کوه نمکی جاشک به نوع نمکهای این کوه نمکی، گنبدها و غار های منحصربهفرد، آبشارها، بلورها و… میتوان اشاره کرد.
این گنبد یا کوه نمکی در دل کوه جاشک ۱۲ کیلومتر درازا و ۴ و نیم کیلومتر پهنا دارد. وسعت گنبد حدود ۳۶۶۶ هکتار بوده و ارتفاع قله آن ۱۳۵۰ متر از سطح دریا است.
موقعیت خاص گنبد نمکی جاشک (دشتی) که باعث شوری آب رودخانه مند شده است، شاید تنها عامل زیانرسان به منطقه باشد، زیرا رودخانه تا قبل از روستای باغان شیرین و قابل شرب و استفاده کشاورزی است. اما پس از عبور از کنار گنبد و دور زدن آن آب رودخانه با درصد زیادی شوری همراه میشود که نشان از فعالیت زیاد گنبد و روان بودن آب آن تا بستر رودخانه مند است و در فصل پربارش آب رودخانه سطح دشتهای چغاپور و دشتی را فراگرفته و به علت تبخیر زیاد نمک بر روی سطح خاک باقیمانده و باعث شوری زمینهای منطقه میشود.
کوه نمک با دارا بودن چشماندازهای زیبای زمینشناسی، انواع سنگهای مختلف، غارهای طبیعی و طبیعت بکر درون آنها، آبشارکوهها و آویزههای نمکی نه تنها چشم هر بینندهای را برای تفریح و کوهنوردی به طرف خود جلب کرده، بلکه بهترین محل مطالعه برای محققان علاقهمند به علم زمینشناسی است.
برخی ویژگیهای گردشگری زمینشناسی گنبد نمکی جاشک به شرح ذیل است: رنگ سفید نمکهای طعام گنبد به منطقه جلوهای زیبا بخشیده است به نحوی که از جاده خورموج دیر به صورت یک کوه برفی زیبا در بخش شرقی دشت برهنه ظاهر شده است.
یخچالهای نمکی از جمله پدیدههای زیبای گنبد نمکی دشتی به شمار میرود و در ناحیه شمال غربی گنبد به وضوح دیده میشود. این یخچالها که حاصل حرکت ثقلی تودههای نمکی در جهت شیب زمین است، در حاشیه کناره گنبد تشکیل میشود و به دلیل مشابهت آن با یخچالهای یخی به این نام شهرت یافته است.