منطقه حفاظت شده گاندو
منطقه گاندو طی مصوبه شماره ۲۴ شورای عالی محیط زیست مورخ ۱۳۴۹/۱۲/۲۳ با مساحت ۴۶۵۱۸۱ هکتار با نام منطقه حفاظت شده گاندو (باهوکلات) به مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست پیوسته است و در سال ۱۳۶۱ به منطقه حفاظت شده گاندو تغییر نام یافت. گاندو نامی است محلی برای تمساح مردابی یا تمساح پوزه کوتاه ایرانی بوده و وجه تسمیه منطقه حفاظت شده گاندو نیز حضور این گونه کم‌نظیر و با ارزش در این منطقه است.
منطقه حفاظت شده گاندو در انتهای گوشه جنوب شرقی کشور در استان سیستان و بلوچستان و در طول مرز ایران و پاکستان قرار دارد و محدوده آن در مسیر رودخانه سرباز و باهو کلات بوده و تا دریای عمان ادامه می‌یابد. این منطقه در محدوده شهرستان های چابهار، سرباز و بخش هایی از شهرستان نیکشهر واقع شده است و از رودخانه ها و آبگیرهای محل زیست تمساح تالابی، اراضی ساحلی مجاور دریای عمان، رویشگاه جنگل های حرا و زیستگاه زادآوری بسیاری از پرندگان، کوه ها و ارتفاعات واقع در شمال، شمال شرق و شرق منطقه و همچنین اراضی پست مرکز و جنوب منطقه یا همان دشت با هوکلات تشکیل شده است. وجود جنگل‌های حرا و تالاب‌های موجود در خلیج گواتر نیز باعث ارزش‌گذاری بین‌المللی این ناحیه شده است.
تمساح پوزه کوتاه ایرانی گونه‌ای است که پراکنش جهانی آن منحصر به کشورهای ایران، پاکستان، هندوستان، نپال و بنگلادش بوده و در برمه (میانمار) نسل آن منقرض شده است. تنها زیستگاه این گونه در کشورمان نیز منطقه حفاظت شده گاندو است که زیستگاه های تمساح در آن از شهرستان سرباز در مسیر رودخانه سرباز شروع شده و پس از ادامه در مسیر این رودخانه و رودخانه باهوکلات به برکه کلانی در نزدیکی هور باهو ختم میشود.
استان سیستان و بلوچستان بطور متوسط هر ۳۰ سال یکبار دوره‌های خشکسالی را پشت سر گذاشته است. بروز یک دوره طولانی خشکسالی ۶ ساله از سال ۱۳۷۹ در زیستگاههای این منطقه و خشک شدن بخش های زیادی از رودخانه سرباز و باهوکلات بیم آن را میرود که نسل این گونه در ایران رو به انقراض بگذارد.
ساختمان چشم در تمساح‌ها به شکلی است که تابش نور شدید به آن بازتابشی براق و واضح به رنگ قرمز بوجود می آورد و همین خصوصیت سبب میشود که سرشماری تمساح‌ها در شبها که تاریکی و سکوت باعث کاهش استرس تمساح میشود آسان‌تر از روز انجام شود. زیستگاه تمساح‌های پوزه کوتاه ایرانی در طول مسیر رودخانه سرباز در منطقه حفاظت شده گاندو و یک رودخانه در محور نیک شهر می باشد.
این جانور ۶۶ تا ۶۸ دندان و پاهای کوتاه دارد. فصل جفت‌گیری تمساح پوزه کوتاه ایرانی در اسفند ماه بوده و در اردیبهشت ماه حدود ۳۰ تخم می گذارد که در خرداد و تیر نوزادان از تخم بیرون می آیند. بیشترین تهدید تمساح پوزه کوتاه ایرانی خشکسالی و تخریب زیستگاه است. برخی تمساح‌ها نیز در مسیرهای تردد خود به دلیل برخورد با خودروها مورد تهدید قرار میگیرند. مردم منطقه بلوچستان به این گونه علاقه‌مند بوده و برای حفاظت از گاندو خدمات و همکاریهای مطلوبی را با مامورین اجرایی محیط زیست استان داشته‌اند.
