شرکت مسافربری جهانگشت مهر تعاونی 16

خانه‌ تیزنو در محله‌ی قلعه‌ی دزفول قرار دارد، قدیمی‌ترین و تاریخی ترین محله‌ی این شهر باستانی، محله‌ی قلعه یا قله در غرب خیابان طالقانی کنونی قرار داشته و یکی از ۲۸ محله‌ی قدیمی دزفول به‌شمار می‌رود. قل یعنی تپه، و در آنجا برج و بارو ساخته بودند تا برای دیده‌بانی و مراقبت از پل ساسانی از آن بهره ببرند. این بنای تاریخی در ضلع شرقی میدان اصلی محله‌ی قلعه قرار دارد. تیزنو نام مالک این خانه بوده است.

خانه‌ی تیزنو بزرگ‌ترین خانه‌ی تاریخی شهر است. این خانه همه‌ی مشخصه‌های معماری بومی را دارد، از هشتی تا غلام گردش، شوادون، شبستان و نمای تزیین‌شده با آجرکاری، نمای خانه با قوس‌های رومی و پنج و هفت تزیین شده است. این طراحی نمای باشکوهی به خانه بخشیده است.

در اصلی خانه‌ تیزنو رو به میدان اصلی محله‌ی قلعه باز می‌شود. در دو طرف ورودی زیبای خانه، خواجه‌نشین‌ها را می‌بینید، یعنی سکوهای کوچکی که برای نشستن مناسب هستند. این سکوها برای نشستن کسی که در خانه را زده یا رهگذران خسته در نظر گرفته شده بودند.

وارد خانه‌ تیزنو که می‌شوید، به هشتی پا می‌گذارید. سقف هشتی رسمی‌بندی از نوع دوازده ضلعی هشت و نیم هشت پرکار است. کف‌سازی آن با قلوه‌سنگ رودخانه‌ای تزیین شده است. سمت چپ هشتی به بیرونی یا بخش پذیرایی از مهمان می‌رسد و سمت راست هشتی به اندرونی یا همان اتاق‌های خصوصی خانه. اکنون فقط می‌شود از ورودی سمت چپ وارد شد و به حیاط اصلی رسید. کف حیاط آجرپوش است و همان گونه که انتظار می‌رود، حوض و باغچه‌ای دلربا هم دارد. از چهار پله که بالا بروید، به طبقه‌ی همکف و ایوان می‌رسید.

خانه‌ تیزنو مانند بیشتر خانه‌های دزفول دو نوع زیرزمین دارد، شبستان و شوادون. شبستان حدود یک و نیم متر پایین‌تر از سطح حیاط است. شبستان سه ورودی دارد که هر کدام با پله به حیاط می‌رسند. شبستان با مصالح بنایی ساخت شده است. دیوارهای آن باربر است و وزن دیوار طبقه‌های بالا را تحمل می‌کند.

شوادون این خانه با ۲۴ تا ۲۵ پله پایین می‌رود. شوادون از مشخصه‌های معماری در دزفول است که عمق آن بسیار بیشتر از شبستان است. کاربرد شوادون یا شوادان فرار از گرمای تابستان و خنک ماندن در طول روز بوده است. قدیم‌ها در بیشتر خانه‌های دزفول شوادون می‌ساختند، اما به تناسب ثروت هر خانه، تزیین و نمای آن متفاوت طراحی می‌شد.

قدمت ساخت خانه‌ی تیزنو به دوره‌ی صفویان برمی‌گردد، اما در دوران قاجار و پهلوی اول تغییر کرده است. این خانه‌ی تاریخی با شماره‌ی ۲۵۷۳ ثبت ملی شده است.