آرامگاه ابن حسام خوسفی
آرامگاه ابن حسام خوسفی، محل دفن ابن حسام خوسفی، شاعر سده نهم هجری در خوسف است. این بنا بر روی تپه ای سنگی قرار گرفته که اطراف آن را مراتع و مزارع سرسبز می پوشاند. این آرامگاه در سال ۹۲۰ قمری مصادف با دوره صفویه ساخته شده و آخرین مرمت آن طبق محتوای اشعار سروده شده بر سردر ورودی آرامگاه، با احتساب حروف ابجد سال ۱۲۹۲ هجری قمری بوده است.
بنا شامل اطاقکی است با فرم هشت ضلعی که نقشه فضای داخلی آن به صورت چلیپایی است. پوشش مقبره به صورت گنبدی طراحی شده که در مرکز آن یک کلاه فرنگی ساخته شده است. در این قسمت نورگیرهایی تعبیه شده تا هم نور فضای داخلی آرامگاه را تأمین کند و هم باعث تهویه فضای داخل آرامگاه گردد. این بنا در سه جهت، سه طاق نما با قوس جناقی دارد. در داخل آرامگاه کتیبه ای کاشیکاری شده به رنگ سفید حاوی اشعار ابن حسام است که دور مقبره را فرا گرفته است.
با اینکه این بنا در اواخر دوره صفویه ساخته شده، اما به خاطر تغییراتی که در دوره قاجار در آن بوجود آمده است، قدمت آن را به دوره قاجار نیز نسبت داده اند.
محمد فرزند حسام الدین حسن، معروف به ابن حسام، شاعر، عارف، فقیه و اندیشمند قرن هشتم و نهم هجری است. ابنِ حسام در سال ۷۸۲ یا ۷۸۳ هجری در روستای خوسف در منطقه قهستان به دنیا آمد. خاندان او تا نه پشت اهل فضل و علم و ارشاد بوده اند؛ و نیای او شمس الدین زاهد، به پارسایی و عبادت معروف بوده است. وی روزگار را به زهد و ورع میگذراند. دولتشاه سمرقندی دربارهٔ او این چنین گفته است: «از دهقنت نان حلال حاصل کردی و گاو بستی و صباح که به صحرا رفتی تا شام اشعار خود را بر دسته بیل نوشتی» از همین رو صاحب نظران شغل وی را دهقانی دانسته اند.
دیوان او شامل اشعاری در قالب های قصیده، ترجیع بند، مسمط و ترکیب بند است. او در قصیده از انوری، ظهیر فاریابی، خاقانی شروانی و سلمان ساوجی تأثیر گرفته است. از مهمترین آثار او خاوران نامه است که به تقلید از شاهنامه فردوسی سروده شده است.