کلیسای ننه مریم
استان آذربایجان غربی که بواسطه‌ی تاریخ غنی و آثار تاریخی‌اش در کنار طبیعت زیبا و مثال‌زدنی امروزه به یکی از جاذبه‌های گردشگری در ایران تبدیل شده است، میزبان یکی از کهن‌ترین بناهای تاریخ ایران است که تاریخی پرفراز و نشیب را در فصلنامه‌ی خود، ثبت کرده است. بنایی که از ابتدای ساخت ماهیتی مذهبی داشته و امروزه نیز همچنان از آن به عنوان یک مکان مذهبی یاد می‌شود.
کلیسای ننه مریم، نام این اثر تاریخی ایران‌زمین است که در شهرستان ارومیه و در یکی از خیابان‌های این شهرستان به نام «خیابان قدس»، قرار گرفته است. «شرق آشور»، نام امروزی این میراث تاریخی است که در گذشته از آن به نام‌های دیگری همچون «کلیسای حضرت مریم» و «کلیسای مارت مریم» نیز یاد میشد.
اعتقاد برخی از باستان‌شناسان و محققان بر این است که کلیسا از کهن‌ترین کلیساهای جهان بوده است؛ به‌گونه‌ای که آن را پس از کلیسای «بیت‌لحم» در فلسطین، دومین کلیسای قدیمی جهان دانسته‌اند. البته روایت دیگری نیز این مکان مذهبی را نخستین کلیسای مشرق‌زمین، معرفی کرده است. قدمت نمای فعلی این بنای مذهبی که به یقین می‌توان آن را از آثار بی‌نظیر تاریخی «آشوریان»، معرفی کرد، با توجه به اظهارات باستان‌شناسان به دوران حکومت ساسانیان بازمی‌گردد؛ این در حالی است که نویسندگان آشوری و مسیحی معتقدند که این کلیسا در بدو ساخت به عنوان آتشکده مورد استفاده قرار گرفته است و روزگاری از معروف‌ترین معبدهای زرتشتیان محسوب میشد. اما زمانیکه زرتشتیان دین مسیح را پذیرفتند، این بنای مذهبی تغییر کاربری داده و آن را به کلیسا تبدیل کردند.
در این مورد روایتی جالب وجود دارد که دانستن آن خالی از لطف نیست. طبق این روایت، در زمان تولد مسیح، سه تن از موبدان زرتشتی در این آتشکده‌ی کهن در حال انجام فرایض دینی خود بوده‌اند که ناگهان متوجه حرکت ستاره‌ای بسیار نورانی شده که به سمت شرق و «اورشلیم»، در حرکت است. آن‌ها این اتفاق را به نشانه‌ی تولد نوزادی که نجات دهنده‌ی ایشان خواهد بود، دانسته و از این رو عازم اورشلیم می‌شوند. طبق بیانات مورخان مسیحی این سه موبد از اورشلیم به شهر ارومیه امروزی سفر کرده و آتشکده را به کلیسا تبدیل می‌کنند. از آن پس به پیروی از دین مسیح می‌پردازند و تا زمان مرگ در این مکان باقی می‌مانند. گفته می‌شود که این سه تن در کنار کلیسا دفن شده‌اند. جالب است بدانید که این روایت روی سنگ قبر موبد کلیسا حک شده است که تا جنگ جهانی اول در خود توسط قوای روسیه به داخل کلیسا منتقل شد و در همان مکان نگهداری میشد؛ اما امروزه این سنگ قبر در موزه کیف قرار دارد.
در این مکان مذهبی خبری از تزئینات چشمگیر و زیباسازی سازندگان نیست و به‌گونه‌ای ساده شده است که نظر هر بیننده‌ای را در بدو ورود به خود جلب می‌سازد. دلیل این امر نیز اعتقاد آشوریان به پرهیز از هر گونه آراستن و تزئین کردن کلیساهای خود است که در مورد این مکان مذهبی نیز چنین رفتار شده است. در این میراث کهن، دالان‌هایی تودرتو وجود دارد که با مسالحی هچون سنگ و ملات ساخته شده است. سقف دالان‌ها کوتاه است همانند درب ورودی آن که برخی از بازدیدکنندگان را مجبور می‌سازد هنگام ورود، سر خود را خم کنند. این مکان مذهبی دارای محرابی است که بسیار ساده و در عین حال بسیار معنوی نفس‌گیر است و شاید همین سادگی بنا باشد که تماشاگر را به عمق معنویت و تاریخ بشریت فرو می‌برد.
در قسمت پشت محراب نیز عکسی از حضرت عیسی (ع) قرار گرفته است که به نظر می‌رسد جایگاه حضور کشیش در زمان برگزاری مراسم مذهبی است. ای محراب به صورت اتاق کوچک و گنبدی شکل است که سازندگان آن را تودرتو بنا کرده‌اند. تنها کشیش‌ها اجازه دارند وارد این بخش از کلیسا شوند. در سمت راست محراب نیز می‌توان راهرویی را مشاهده کرد که زائران پس از پیمودن آن به محلی که غسل تعمید در آن انجام می‌شود و نیز محلی که شمع‌ها را در آن‌جا روشن می‌کنند، می‌رساند.
