در موزه میراث روستایی گیلان گویی وارد روستایی بزرگ می شوید؛ روستایی در میان طبیعت زیبا که هر خانه اش رنگ و بویی متفاوت دارد. خانه های سنتی را می بینید و در این فضا به روستاهای مختلف سر می زنید. با پوشاک و لوازم زندگی سنتی گیلانی ها آشنا می شوید، مراحل پخت غذاهای سنتی را می بینید و به صورت خلاصه دنیایی دیگر را تجربه می کنید. این موزه را می توان اولین موزه خاورمیانه در نوع خود دانست؛ جایی که تا به حال چندین جایزه و گواهینامه از سوی نهادهای ملی و بین المللی را به دست آورده است.
از فضای این موزه نیازمند ساعاتی پیاده روی است. در اینجا خانه هایی را می بینید که از محل اصلی شان به این موزه انتقال یافته اند و به همان شکل سنتی سرپا شده اند. قدمت این بناها از ۶۵ تا ۱۸۰ سال است و سعی شده در آنها نوع زندگی، کار، مسکن و صنایع دستی بومی گیلان به نمایش درآید.
این خانه ها در چند بخش به نمایش درآمده اند که هر یک بیانگر یکی از حوزه های فرهنگی – معماری گیلان هستند و براساس عوامل زیست محیطی (توپوگرافی، اقلیم و…)، نوع فعالیت کشاورزی، فرهنگ (مذهب، گویش، زبان و…) و نوع معماری بومی روستایی انجام شده اند.
در این موزه سعی شده تا از هر یک از این حوزه های استان گیلان، یک یا دو اثر برجسته به صورت نمادین بازسازی شود و به همراه عناصر فرهنگی و آداب و رسوم آن به نمایش درآید. مسیرهای تعریف شده بین حوزه های مختلف این موزه، تابلوهای راهنمایی دارد که به بازدیدکننده کمک می کنند بیشتر از گیلان و سنت هایش سر در بیاورد.
هر یک از حوزه ها به صورت یک روستا در آمده اند و حال و هوای خاص خود را دارند. برای لمس بهتر فضای روستایی، مسجد، کوره ذغال گیری سنتی، انبار برنج، تلمبار و طویله و باغچه سبزیجات و کارگاه آهنگری، صیفی جات و… هم ایجاد شده اند. مدرسه و کارگاه آهنگری در جلگه مرکز و کوره ذغال سنتی و مسجد در جلگه شرق قرار دارند. در این میان سه حوزه جلگه مرکز، جلگه شرق و جلگه غرب دارای قهوه خانه های سنتی هستند.
ماندابی یا مردابی که در بخش مرکزی سایت بود نیز به صورت یک کشتزار برنج در آمد تا همه ساله در آن کاشت و برداشت برنج به روش سنتی انجام پذیرد. باغ چای، توتستان و نارنجستان نیز در موزه شکل گرفتند تا فعالیت های معیشتی در روستاهای گیلان را نمایش دهند. نگهداری دام و طیور نیز در این موزه صورت می گیرد تا فضای روستا کاملا برای بیننده تداعی شود.
ساختمان ورودی، خانه پژوهشگران، بازارچه، بناهای اداری، پشتیبانی و خدماتی نیز بخش های دیگر موزه را شامل می شوند. بد نیست بدانید تاکنون ۳۵ بنای موزه در فهرست آثار ملی کشور قرار گرفته اند. کارگاه های آموزش و تولید صنایع دستی، مراکز تحقیقات کشاورزی و دامپروری، پژوهشگاه معماری و مردم شناسی، پارک کودک، باغ های پرورش گیاهان دارویی و درختان بومی، معماری چوب ملل و دو مجموعه مهمان پذیر با الهام از معماری روستایی گیلان با ۱۵۰ واحد ۳ تا ۵ نفره از برنامه هایی هستند که در طراحی این موزه در نظر گرفته شده اند.
به موزه که قدم می گذارید در جای جای آن بوهای خوشمزه ای مشام‌تان را نوازش می دهند. معروف ترین خوراکی خوشمزه ای که می توانید در این موزه به سراغش بروید، نان تازه محلی است که جلوی چشم تان آماده می شود. زنان گیلکی در حالی که با لباس های خوش رنگ و لعاب و شادشان پیش روی شما نشسته اند، طعمی تازه از فرهنگ شان را با این نان به شما می چشانند. زنان بر پشت گمج (ظرف سفالین ویژه گیلان) نان های سنتی همچون نان برنج، نان خرفه، کاکا و انواع حلواهای محلی آماده می کنند تا خاطره ای خوشمزه برای تان بسازند.
هنوز تمام نشده، در اینجا پخت آش و برخی دیگر از غذاهای محلی گیلان از جمله باقلاقاتق، کباب ترش، ترشه تره و… هم انجام می شود و بوی شان سرمست تان می کند. در اینجا هم یک خوشمزه گردی حسابی کردید و هم با طرز تهیه این غذاها بیشتر آشنا می شوید.
در جای جای این موزه تعداد زیادی از ابزار کشاورزی را می بینید و در خانه ها با تزیینات وسایل کاملا سنتی مواجه می شوید. بیشتر این اشیا را مردم به موزه اهدا کرده اند تا سهمی در زنده نگه داشتن سنت های خود داشته باشند. آنچه شما را بیش از همه به وجد می آورد، تنوع و رنگارنگی پوشاک سنتی گیلان است که در این موزه قابل مشاهده هستند؛ پوشاکی شاد و در عین حال راحت و مناسب و متناسب با اعتقادات مذهبی. حتا راهنمایان این موزه نیز لباس سنتی بر تن دارند تا کاملا منطبق بر حال و هوای موزه باشند.
موزه میراث روستایی گیلان آن قدر زیبا و خاص است که وسوسه ثبت تصویر را به جان بینندگانش می اندازد. شما می توانید دوربین یا گوشی موبایل تان را به دست بگیرید و به شکار تصاویر زیبا بپردازید. اگر می خواهید بیشتر و بیشتر از این کار لذت ببرید، به بخش لباس های سنتی رفته و تن پوش بومی گیلانی ها را به تن کنید. گشت و گذار با لباس محلی در فضایی روستایی بیش از هر چیز دیگری می چسبد. حالا با همین لباس می توانید تصاویری جذاب تر را از خود و همراهان تان به ثبت برسانید.
