مقبره شاه قریب
روستاى انجدان از دهستان مشک آباد و در ۳۷ کیلومترى جنوب شرقى شهر اراک قرار دارد که در میان آن دو زیارتگاه به نام «شاه غریب و شاه قلندر» وجود دارد و از بناهاى قرن هشتم هجرى است. این دو بنا، منتسب به پیشوایان فرقه اسماعیلیه است که پس از حمله هلاکوخان مغول و تصرّف قلعه الموت، منطقه انجدان یکى از پناهگاههاى محل استقرار آنها شد.
ساختمان بقعه شاه غریب به شکل هشت ضلعى است که براى ساخت گنبد آن پس از بالابردن دیوارها به شانزده ضلعى تبدیل شده و گنبد بر فراز آن احداث گشته است. دو درگاه اصلى در اضلاع شرقى و غربى و دو درگاه دیگر در اضلاع شمالى و جنوبى دارد. گنبدِ بقعه یک پوش و داراى تزئینات رسمىبندى با گچ در ایوان ورودى است. مصالح به کار رفته در این بنا از آجر، سنگ و گچ و بدنه داخلى آن بدون هیچ گونه تزئینات معمارى است.
در و ضریح چوبى این بقعه در دوره صفوى ساخته شده و تکّه هایى از آنها باقى است. براساس ماده تاریخ موجود، ساخت در و ضریح بقعه شاه غریب در سده ۱۰ هـ.ق صورت گرفته است. در آخرین تحقیقات میدانى که انجام شده، اثرى از درهاى ورودى و تکّه هایى از ضریح چوبى و مرقد مشاهده نگردید و در سالیان قبل به جهت حفّارىهاى غیرمجاز در بقعه و پیرامون آن، آسیب جدى به بقعه وارد گشته است. در غرب بقعه، راه پله هاى وجود دارد که به بالاى گنبد معطوف میشود و در ورودى آن، درختچه هاى سبز شده که در بدنه بنا ریشه کرده است.
در کنار بقعه، قبرستان تاریخى وجود دارد که داراى سنگهاى تصویردار متعلّق به دوره صفویه است که متأسفانه برخى از آنها به سرقت رفته است. اسم اصلى شاه غریب، میرزا عبّاس ابن عبدالسلام است. او بعد از فوت پدر (۸۹۹) به مسند ریاست جماعت اسمعیلیه رسید و رسما مقر زعامت را در انجدان قرار داد. انجدان، اطرافش کوه و از محلات ۳۴ میل فاصله دارد. محل تازه براى زراعت و کشت فوق العاده مناسب و جماعت وابسته به او در محل مزبور مرفه و آسوده مى زیستند.
غریب میرزا در گوشه خانقاه جدید التأسیس خود، درویشانه زندگى مى کرد. هزاران مرید دور او را گرفته و او در بین جماعت، سرفراز و آسوده آنان را اداره مى نمود. روز به روز ترقى مى کرد ولى در عین حال ملاحظه دولت مرکزى را داشته و کارى که سبب توجّه آنان به این سامان باشد از وى بروز نمى کرد. «آثار محمّدى» به نقل از «نورالمبین» مى نویسد؛ پسر عبدالسلام، عبّاس شاه بود. وقتى قدم در مسند ارشاد گذاشت که زمان با وى مساعد بود. برادرى داشت جوان به نام نورالدّین، در نزدیکى انجدان قلعه بزرگ (خانقاه) آبادان کرد و در آن بلد قلعه و عمارات زیاد برپا نمود و آنجا را اقامتگاه خود ساخته و بنام نورآباد، آن قلعه نو بنیاد را نام گذارى نمود.
قلعه نورآباد خانقاه درویشان و براى مدتى جماعت اسمعیلیان، خاک رواق آن را توتیاى چشم مى نمودند. چون شاه غریب به امور دنیایى وقت کمترى مصروف مى کرد، عنوان غریب را از مریدان دریافته و از این عنوان نیز خوشش مى آمد. یکى از شعراى هند، به زبان اردو شعرى در توصیف مراد خود به زبان حال گفته که شاه غریب را خوش آمده است و حتى خویشتن همیشه خود را بدان اسم مى نامید. مردم این فرقه در طول ریاست این پدر و پسر او ابوذرعلى، خیلى مرفه زندگانى مى کردند.
مریدان از هندوستان براى دیدار شاه غریب به انجدان مى آمدند. در آن زمان جماعت زیادترى به آنان پیوسته و باقوافل بزرگترى راه انجدان را پیموده و در آنجا به خدمت رئیس دینى خود رسیده و با فریادهاى شادیانه امام خود را طلب مى نمودند. شاه غریب از محل اقامت سر بیرون کشیده و خود را نشان میداد، مردم به هنگام دیدن چهره مولى خود خوشحالى مى کردند و مبارک باد به یکدیگر مى گفتند. غریب میرزا در سال ۹۰۲ به قول مورّخین مربوطه (فقط سه سال امامت کرد) و در همان محل رخت از جهان فانى بربست و در همانجا هم مدفون گردید. بعد از وى ریاست فرقه به فرزندش ابوذر على رسید.
