مسجد رنگونی ها
هر چیزی که از یک مسجد در ذهنتان دارید را به دور بریزید! در زیباترین مسجد جنوب کشور، خبری از گلدسته های مرتفع، کاشی کاری های زیبا، گنبدی تزئین شده، ایوان های رفیع و دیگر تزئینات مطرح ایرانی نیست. در عوض در مسجد رنگونی ها در شهر زیبای آبادان، چشمانتان به جمال مسجدی به سبک هندی روشن خواهد شد. مسجدی که به خاطر سبک معماری خاص اش از سایر ساختمان های شهر کاملا متمایز است.
نام شهر آبادان را که می شنویم، ناخود آگاه به یاد صنعت نفت و پالایشگاه نفت معروف این شهر می افتیم. می توان گفت که اقتصاد، فرهنگ و جاذبه های گردشگری این شهر، هرکدام به نوعی با نفت ارتباطی دارند! حتی جاذبه ای که ما امروز قصد معرفی آن را داریم هم با صنعت نفت و پالایشگاه آبادان پیوند خورده است. مسجد رنگونی ها در آبادان اصلا شبیه به دیگر مساجد کشورمان نیست! در واقع قبل از تماشای این مسجد، باید ذهنیت قبلیتان از یک مسجد ایرانی را کاملا پاک کنید. اما داستان مسجد رنگونی های آبادان از چه قرار است؟ یک مسجد با سبک و سیاق هندی در یکی از شهرهای استان خوزستان چه می کند؟
مسجد رنگونی های آبادان که برخی به آن مسجد رانگونی ها هم می گویند، یکی از معروف ترین جاذبه های گردشگری شهر آبادان در استان خوزستان است. در آبادان سراغ این مسجد را از هر کسی که بگیرید، آن را به شما نشان خواهد داد. قدمت این مسجد به اواخر دوران قاجار باز می گردد. مسجد رنگونی ها که در مناطق مرزی ایران واقع شده، به خاطر معماری بسیار باشکوه و هندی اش شهرت زیادی در مناطق جنوبی کشورمان پیدا کرده است.
تاریخ جنوب کشورمان با نفت گره خورده است. ساخت مسجد رنگونی های آبادان هم مستقیما با این طلای سیاه در ارتباط است. هنگامی که وجود ماده ارزشمند نفت در شهرهای جنوبی کشورمان از جمله مسجد سلیمان و آبادان برای انگلیسی ها اثبات شد، آن ها به فکر استخراج نفت از این شهرها افتادند. به منظور استخراج نفت از شهر آبادان، ابتدا باید یک پالایشگاه بزرگ در این شهر بر پا می کردند. بدین منظور، انگلیسی ها تعداد زیادی از مهندسان و کارگران برمه ای (میانمار کنونی) را که تجربه زیادی در ساخت پالایشگاه داشتند به ایران آوردند. مهندسان برمه ای، حاشیه رودخانه پر آب اروند را برای احداث پالایشگاه انتخاب کردند تا بتوانند برای صادرات نفت، اسکله ای در این رودخانه بسازند.
پس از احداث این پالایشگاه در شهر آبادان، هندی ها و پاکستانی های زیادی برای کار و تجارت به این شهر رهسپار شدند. اولین گروهی که به ایران مهاجرت کردند، کارگران برمه ای همین پالایشگاه نفت بودند. بسیاری از این افراد مسلمان بودند، البته در میان آن ها افرادی از ادیان دیگر هم دیده می شدند. کارگران مسلمانان هندی، برمه ای و پاکستانی این پالایشگاه، به یک مسجد در مجاورت آن نیاز داشتند بتوانند بدون اتلاف وقت، نمازشان را در آن برگزار کنند.
کارگران پالایشگاه نفت، این مسجد را با هزینه شخصی خود ساختند تا نماز خواندن و عبادت در آن برایشان حلال باشد و حتی صواب هم داشته باشد. وظیفه تعمیر و نگه داری این مسجد نیز بر عهده شرکت نفت بود. مسجد رنگونی ها در آبادان به سرعت جای خود را در قلب مردم شهر باز کرد. در این مکان علاوه بر نمازهای روزانه، نماز اعیاد مختلف از جمله نماز عید فطر، نماز جمعه و سایر مراسم ها و جشن های مذهبی هم برگزار می شد. این مسجد در دوران پهلوی اول هم رونق قابل توجهی داشت و در آن نماز جماعت برگزار می شد. پس از انقلاب اسلامی و با شروع هشت سال جنگ تحمیلی، به دلیل اینکه این مسجد در مناطق مرزی کشورمان با عراق قرار داشت، آسیب های فراوانی دید و تقریبا نماز خواندن در آن تعطیل شد. با پایان یافتن جنگ، بخش های آسیب دیده مسجد را ویران کردند و در ساختمان اصلی نیز تغییراتی صورت گرفت.
در آن دوران و به دلیل ویرانی های بیش از حد، برخی سخن از ویران کردن این مسجد تاریخی به میان آوردند، البته با اقدامات به موقع سازمان میراث فرهنگی، این اثر مرمت شد و امروزه به عنوان یکی از آثار ملی ایران هم شناخته می شود.
کارگران رانگونی (میانماری) پالایشگاه نفت آبادان، سنی مذهب بودند. همانطور که می دانیم افراد سنی مذهب از مهر استفاده نمی کنند. اما نکته جال توجه درباره این مسجد این است که آن ها در گوشه و کنار این مسجد، مکان هایی را برای قرار دادن مهر و تسبیح برای شیعیان آبادانی ساخته بوند. درون این مسجد تاریخی، افراد شیعه و سنی دوشادوش هم نماز می خواندند و عبادت می کردند.
