روستا و غار مغان
غار مغان یکی از جاذبه های طبیعی استان خراسان رضوی به شمار می آید. این غار در ۳۵ کیلومتری شهر مشهد و در جنوب روستای مغان واقع شده‌است. قدمت این غار را بر اساس مدارک موجود و اکتشاف فسیلهای حلزونی در مسیرهای منتهی به غار، می توان به صد میلیون سال پیش و یا دوره دوم زمین‌شناسی نسبت داد.
برای رسیدن به غار مغان باید از جاده کوهستانی پر پیچ و خمی که از منطقه سیدی در جنوب مشهد و کوه خلج شروع می شود عبور کرد و پس از گذشتن از روستاهای بسیار دیدنی منطقه مانند بالندر ، اردمه و خان رود به مغان رسید. از روستای مغان پس از طی کوچه هایی دو کیلومتری به چشمه می رسیم که محل اطراق و ابتدای پیاده روی به سمت غار است. غار در انتهای روستا واقع شده و دارای دو دهانه بوده و ارتفاع آن از سطح دریا ۲۹۱۰ متر می باشد. به علت وجود پرتگاه های خطرناک، دهلیزها، راه های پر پیچ و خم گوناگون در غار مغان ، ورود به داخل آن بدون راهنما و ابزار مورد نیاز خطرناک است.
عرض ورودی در ابتدا ۱۹ متر است و ارتفاع آن در شروع ۴ متر بوده و تا ۱۲ متر ادامه دارد . در فاصله ۱۱۰ متری به استلاکمیت دو قلو می رسیم . پس از آن و در فاصله ۱۲۰ متری از ابتدای غار با تنگه ای به عرض ۴ متر روبرو می شویم. در قسمت غربی این مسیر به ابتدای تالار دوم می رسیم، تالار اول با طول ۲۴۶ متر و عرض بین ۱۱ تا ۳۳ متر و ارتفاع حدود ۹ متر، بزرگترین تالار در غارهای استان به شمار می آید. تالار دوم نیز دارای طول ۲۹ متر و عرض ۱۰ و ارتفاع ۷متری می باشد.
بعد از یک سر بالایی به دو حفره غربی و جنوب غربی به طول ۱۹ متر می رسیم که به تالار سوم منتهی می شود البته بایستی خاطر نشان کرد که مسیر غربی ، بهتر و ساده تر می باشد. تالار سوم ۱۲ متر طول ، ۷ متر عرض و ۶ متر ارتفاع دارد که در مقابلش یک صخره ۵ متری دیده می شود. پس از آن به تالار چهارم می رسیم که ۲۳ متر طول ، ۸ متر عرض و ۶ متر ارتفاع دارد . بعد از طی حدود ۲۳ متر به یک دو راهی رسیده که طول هر کدام ۱۷ متر می باشد، با عبور از این مسیر به یک تالار زیبا رسیده که داخل آن یک برکه به عمق ۲۰ تا ۴۰ سانتیمتر و ابعاد ۵×۴ متر می باشد که دارای آب غیر قابل شرب می باشد.
غار مغان ستون های آهکی فراوان و بزرگی دارد و همچنین دارای شیب پایین است یعنی هرچه به درون غار می رویم شیب آن بیشتر می شود. درون غار ، چشمه ها ، چاه ها و راهروهای متعددی وجود دارد که در صورت عدم علامت گذاری و طناب کشی ، منجر به گم شدن حتمی بازدید کنندگان می شود. درون غار بوسیله چاه ها به سه طبقه تقسیم شده و ارتفاع بعضی از چاه ها تا ۲۵ متر می رسد.
برای پیمودن غار مغان ۲ تا ۲.۵ ساعت زمان لازم داریم. رسیدن به دهانه غار از روستا ۱.۵ ساعت طول می کشد و مسیر برگشت حدود یک ساعت است. در ۲۰ کیلومتر آخر مسیر که منتهی به روستای مغان می باشد جاده ی خاکی خوبی وجود دارد که با هر ماشینی می توان این مسیر را پیمود. مسیر حرکت تا روستا خشک است ولی روستای مغان یک روستای زیبا ، سرسبز و خوش آب و هوا می باشد. برای بازدید از درون غار حداکثر دو ساعت زمان لازم داریم. بهترین زمان برای بازدید از غار ، بهار و تابستان و پاییز می باشد. این غار در مرداد سال ۱۳۲۴ توسط ۷۰ نفر از کوهنوردان شهر مشهد کشف گردید.
