رودخانه نمک
با فاصله گرفتن از طبس و عبور از روستای محمد آباد به منطقه ای می رسیم که لباس سپیدی از جنس نمک بر تن کرده است. بلورهای سفید و تخم مرغی شکلی که گویی با دقت و ظرافت در کنار یکدیگر چیده شده اند تا چیره دستی طبیعت را به رخ هر بیننده ای بکشند. بلورهایی که بر روی آبی نمکین و بسیار شور شکل گرفته اند و تابلوی نقاشی بی نظیری را به تصویر کشیده اند.
این تابلوی کم نظیر طبیعت نامش کال نمک است. رودخانه ی نمکین و دائمی که در در فاصله ۲۰ کیلومتری شمال غرب شهر طبس و در هشت کیلومتری روستای محمدآباد جا خوش کرده و در حاشیه ی دریاچه فصلی آب شور طبس، بیابان را زینت بخشیده و معدن نمکی را به وجود آورده است. نمک کاملا طبیعی در این منطقه جریان یافته تا با همان طعم شور باز هم جلوه گر سخاوت طبیعت باشد و در همین منطقه و قبل از پیدا شدن نمک‌های یددار و بسته‌بندی شده سفره های اهالی قدیمی را مزین کند.
وجود یک رودخانه ی نمکین در میان بیابان های طبس آنقدر جذاب است که اگر تصویری از آن ثبت نکنید بعد ها حسرتش را خواهید خورد. ثبت تصویر از بلورهای نمکین که با ظرافت خاصی در کنار هم جای گرفته اند یکی از تجربیاتی است که ممکن است دوباره برای شما اتفاق نیفتد. لذت عکاسی در این منطقه را از دست ندهید.
بالا بودن غلظت نمک در رودهای فصلی و تبخیر بسیار زیادِ ناشی از اقلیم بیابانی منطقه، دست در دست هم داده اند تا در مسیر حرکت آب، مقدار زیادی از املاح را با خود به ارمغان بیاورند. این املاح در ترکیب با نمک، نمک طعام یا با فرمول کلرید سدیم که در اصطلاحات کانی شناسی، هالید نام دارد را تولید می کنند. این نمک در واقع همان نمکی است که در آشپزخانه ها از آن استفاده می شود. مقداری از این املاح نیز نمک های پتاسیم را ایجاد می کنند.
حالا در اثر شدت تبخیر، غلظت نمک هر لحظه بیشتر و بیشتر می شود و در نهایت نمک های موجود در آب متبلور و اصطلاحا کریستالیزه می شوند تا منظره ی بلورین نمکی را در قلب بیابان به وجود بیاورند. کریستالیزه شدن همان فرآیندی است که باعث جدا شدن نمک از آب و جامد شدن آن می شود. این بلورهای بزرگ و کوچک گاه تماما از نمک طعام هستند و گاهی به دور هسته ای از ذرات گرد و خاک تشکیل شده اند. هر کدامشان بلورهای بسیار ریزی را در خود جای داده اند که ممکن است به راحتی دیده نشوند تا اوج ظرافت را به نمایش بگذارند. درشتی و ریزی بلورها بستگی به سرعت تبخیر آب دارد. اگر تبخیر به آهستگی صورت گیرد بلورها زمان بیشتری را برای تشکیل دارند و درشت تر می شوند اما با افزایش سرعت تبخیر، بلور ها هم، اندازه های کوچکتر و ریزتری پیدا می کنند.
هر آنچه که در این منظره وجود دارد مربوط به دوره ی چهارم زمین شناسی است و قدمتی یک ساله دارد. این بدان معنی است که اگر سیلاب، کل این منظره را نابود کند باز هم در دوره ی آرامش فصل تابستان که تبخیر زیاد است این زیبایی ها دوباره به تصویر کشیده می شود. اگر خشکسالی از راه برسد میزان آب ورودی به این منطقه هم کاهش می یابد و در نتیجه چشمه هایی که آب شور را به بیرون هدایت می کنند کوچکتر، محدودتر و کم آب تر می شوند. در آخر کوچک شدن وسعت تپه های نمکی در ایام قهر آسمان و خشکسالی رخ می دهد.
این رودخانه در ابتدا از آب های نواحی شمالی شهرستان طبس سرچشمه می گیرد و وارد منطقه می شود. پس از تشکیل بلور های نمکی در مسیر به نواحی جنوبی منطقه و محل تشکیل دریاچه ی آب شورِ فصلی یا در اصطلاح محلی ها “روح مرغوم” یا “جمجمه” منتهی می شود.
درست است که این معدن نمک تامین کننده ی نمک منطقه بوده است اما اکنون استفاده ی زیادی از آن نمی شود و می تواند به عنوان یک جاذبه ی گردشگری و میراث طبیعی به ثبت برسد. با ثبت شدن این پدیده ی طبیعی و معرفی آن سود حاصله از ورود گردشگران نصیب اهالی منطقه می شود. این طبیعت نمکین بکر و دست نخورده با آن کریستال های زیبا، چشم هر گردشگری را به خود خیره خواهد کرد.
