خانه تاریخی ابو
اگر به دیدن قلعه زیبا و باصلابت فلک الافلاک رفته باشید کمی آن سوتر در ضلع غربی قلعه در محله قدیمی “در بو طاهر” یا همان “درب بابا طاهر” چشمتان به یک خانه تاریخی زیبا خواهد افتاد که چیزی در حدود یک قرن و اندی قدمت دارد و در بین خرم آبادی ها به خانه آخوند ابو شهره است. خانه درست در خیابان دوازده برجی قرار گرفته است که حالا با نام خیابان امام(ره) شناخته می شود و از همان نمای بیرونی قدمت و البته دوره تاریخی که به آن تعلق دارد را به رخ می کشد. خانه ای از جنس سنگ، خشت خام، خشت پخته، چوب، گچ و ملات آهک که در مساحتی ۷۳۰ متر مربعی بنا شده و کاملا مشرف به قلعه است.
اینکه خانه دقیقا در چه سالی ساخته شده است مشخص نیست اما تنها بر اساس چند مدرک موجود در کاخ گلستان به نظر می رسد خانه آخوند ابو بعد از دوران حکومت ناصرالدین شاه قاجار ساخته شده است، بنابراین شما قدم در یک خانه با معماری قاجاری گذاشته اید که حداقل ۱۵۰ سالی قدمت دارد. به سبک اغلب خانه های قجری کم کم ردپای معماری غربی در ساخت خانه های ایرانی اینجا در خانه آخوند ابو نیز به چشم می خورد. خانه متعلق به حاکم خرم آباد، قاضی القضات شهر، میرزا محسن قاضی بوده که منصب قضاوت را بر عهده داشته است، به همین دلیل خانه آخوند ابو با نام خانه قاضی نیز شناخته می شود. به نظر می رسد قاضی القضات هم در این منزل سکونت داشته و هم به دعاوی و شکایات رسیدگی می کرده است.
خانه نسل به نسل به ارث می رسد و در نهایت به دست شیخ ابوطالب قاضی معروف به “آخوند ابو” می رسد. آخوند ابو آخرین فرد از خاندان بزرگ و مشهور قاضی بوده که در این خانه سکونت داشته است. خاندان قاضی متعلق به دیار خوزستان بوده اند اما برای دهه ها منصب قضاوت لرستان را بر عهده داشته اند. خانه توسط میراث فرهنگی از بازمانده های خاندان قاضی خریده می شود تا به عنوان یک خانه تاریخی مورد مرمت و بازسازی قرار بگیرد. به سبک تمام خانه های اصیل ایرانی بعد از عبور درب ورودی، وارد هشتی می شوید. با عبور از هشتی و دالان خود را در وسط حیاطی وسیع و به غایت زیبا خواهید یافت. کف حیاط با مرمت میراث فرهنگی سنگ فرش شده و یک حوض زیبای سنگی با رنگی فیروزه ای در وسط عمارت دلربایی می کند. دور تا دور حیاط را اتاق ها فرا گرفته اند و قلعه از میانه حیاط به خوبی پیداست.
خانه اما بر دو ضلع اصلی شمالی و جنوبی استوار است. ضلع شمالی به سبب آفتابگیر بودن زمستانه نامیده می شده و ضلع جنوبی به سبب بهره مندی کمتر از نور خورشید در تابستان مورد استفاده قرار می گرفته و تابستانه نامیده می شده است. زمستانه به اصطلاح معمارهای ایرانی دو اشکوبه یا همان دو طبقه است ولی بخش تابستانه تنها در یک طبقه بنا شده است.
در نگاه اول تعداد زیاد درب ها و پنجره های آبی رنگ با شیشه های رنگی موجود نشان از تعدد اتاق های خانه نیمه اعیانی دارد. نمای بیرونی خانه تماما آجری است و اگر خوب نگاه کنید هنر آجرکاری هنرمندانه ایرانی را به وضوح خواهید دید. تزئیناتی آجری که در بین کارشناسان با نام هایی همچون دندان موشی، راسته و خفته، نهاز یا همان بیرون زدگی ها و نخیر با همان تورفتگی ها و گل انداز شناخته می شود و در عین سادگی ابهت و جلوه های جذابی را به بنا بخشیده اند. در نزدیکی محل اتصال بام به نمای ساختمان که به اصطلاح رخبام نامیده می شود نیز قطاربندی هایی به چشم می خورد. متاسفانه نامی از معمار و یا معماران بنا در دست نیست اما آنطور که به نظر می رسد ساخت بنا کار معمارانی از همان خرم آباد بوده است.
دو دری، سه دری، پنج دری و شیشه های رنگی به وفور در بین بخش های تابستانه و زمستانه به چشم می خورد. بخش زمستانه اما باشکوهتر از بخش تابستانه است. دو راه پله شما را به طبقه دوم بنا می رساند. طنبی یا همان سالن های یک پارچه بلند بخشی از این بخش زمستانه است که در کنار شاه نشین بنا جلوه های زیبایی را ایجاد کرده اند. از طبقه دوم بنا به راحتی می توانید قلعه فلک الافلاک را ببینید. داخل اتاق ها گچ بری های ساده ای به چشم می خورد و به طورکلی خانه آخوند ابو، خانه ای بی پیرایه و در عین حال بسیار زیباست. در بخش جنوبی بنا یک مهتابی قرار گرفته که احتمالا در شب های تابستان بسیار دلنواز و پرطرفدار بوده است. بخش جنوبی و شمالی روی هم رفته از ۱۵ اتاق با ابعاد متفاوت تشکیل شده اند و در کنار اتاق ها مطبخ، کنار آو، انبار و … نیز به چشم می خورد. متاسفانه سقف چوبی و قدیمی اتاق ها در جریان مرمت و نوسازی بنا با سقفی چوبی و مدرن عوض شده است.
میراث فرهنگی خرم آباد چند سالی از این خانه تاریخی به عنوان خانه جهانگری بهره برداری می کرده است و به نمایش لباس ها و غذاهای محلی لرستان می پرداخته اما اکنون این خانه تاریخی به عنوان موزه هنرهای سنتی و صنایع دستی لرستان مورد استفاده قرار می گیرد. در هر یک از اتاق های این خانه زیبا و تاریخی دیدنی های بسیاری در معرض دید عموم قرار داده شده است. ورشو، لباس های محلی، آلات موسیقی محلی لرستان و لوازم زندگی روزمره در بین اقوام قدیمی در این موزه به نمایش درآمده است که شما را با فرهنگ و سنن و همچنین زندگی روزمره مردمان غیور طایفه لر آشنا می کند. بازدید از این خانه تاریخی و زیبا یک تیر و دو نشان است. هم لذت بازدید از یک خانه تاریخی و هم گشتی در یک موزه هنرهای سنتی که حتما به مذاقتان خوش خواهد آمد. در روزهای نخستین سال و مصادف با ایام نوروز در این موزه جشنواره هایی با طعم غذای اصیل لرستان و جلوه لباس های هزارنگ و چشم نواز این خطه برگزار می شود که بسیار جالب توجه است.
