تخت سلیمان
در ۴۵ کیلومتری شمال شرقی شهر تکاب محوطه ای باستانی قرار دارد که از ۱۶۰۰ سال پیش میزبان سازه هایی مقدس در میان حصارهای خود بوده است. بهرام پنجم ساسانی این محوطه را همچون یک شهر بنا نهاد و ۷۰ سال پس از وی، قباد اول به گسترش بناهای آن پرداخت تا اینکه در زمان خسرو انوشیروان ساسانی به اوج عظمت خود رسید. کشف نشانه ها و بقایای حضور انسان از هزاره اول قبل از میلاد تا قرن ۱۱ هجری قمری در این وسعت ۱۲ هکتاری رمز و رازهای شهر را برای کارشناسان آشکار ساخته است. انسان ها برای روزگاری طولانی از این مجموعه به عنوان سکونتگاه برای خود استفاده می کردند و باورهای مذهبی درباره ی آن، نشان از اهمیت شهر در طول تاریخ دارد.
به جر بقایای زندگی شهری و آثار به جا مانده از انسان ها، سازه های باقیمانده در این محوطه شامل حصار محیطی، دروازه های ساسانی و ایلخانی، آتشکده آذر گشنسب، معبد آناهیتا و ایوان غربی معروف به ایوان خسرو می باشند.
تخت سلیمان در سال ۱۳۱۶ با شماره ۳۱۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. همچنین نام این اثر در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز به چشم می خورد. در مرکز محوطه ی باستانی تخت سلیمان دریاچه ای وجود دارد که همچون قلب تپنده ی این مجموعه و به عنوان یکی از عوامل اصلی استقرار شهر در دوره‌های مختلف تاریخی به شمار می رود. این دریاچه همواره در مباحث زمین‌شناسی، باستان‌شناسی، اسطوره‌ای و مذهبی مورد مطالعه ی کارشناسان بوده و گمانه زنی هایی در رابطه با آن صورت گرفته است و امروز توجه ما را به سوی خود جلب می کند…
افسانه های این دریاچه ی پر رمز و راز یکی دوتا نیستند. داستان های زیادی در بسیاری محافل بر سر زبان هاست که این پدیده را بسیار پیچیده تر از یک دریاچه ی معمولی نشان می دهد. مشهورترین افسانه وجود گنج های بیشمار در اعماق دریاچه است. گنج هایی با ارزش بی پایان که در طول تاریخ به دریاچه انداخته شده و پنهان شده اند. داستان هایی که بسیاری را به سوی این دریاچه کشانده است اما باید توجه داشت که دسترسی به گنجی این چنینی چندان بی خطر به نظر نمی رسد.
این شهر افسانه ای در زیر دریاچه، اشیاء بسیاری را در خود جای داده است که نشانه هایی از آنها وجود دارد. جالب است بدانید در هیچ یک از ادوار تاریخی نشانی از پیدا شدن این گنجینه ها وجود ندارد و با توجه به در دسترس نبودن عمق دریاچه و عدم جستجوی مناسب می توان انتظار داشت که هنوز هم بتوان نشانی از آن پیدا کرد.
شاید دورترین واقعه ی تاریخی که اشاره به وجود اشیاء قیمتی در دریاچه دارد مربوط به دوران کورش کبیر پادشاه هخامنشی باشد. گفته می شود که در سال ۵۴۷ قبل از میلاد، این پادشاه مقتدر پس از غلبه بر پادشاه لیدیه به نام کروسوس، وی را به ایران آورد و در محلی به نام بارن در نزدیکی همدان امروزی سکنی داد. کروسوس پادشاهی غنی به شمار می آمد که هنوز هم در تاریخ جهان به ثروتمند بودن مشهور است و ساکنان اروپا، اشخاص بسیار غنی و ثروتمند را به کروسوس تشبیه می کنند. او اولین پادشاهی بود که ضرب سکه را رواج داد و اموال بسیاری را برای خود اندوخت. به هنگام آوردن وی به ایران، کوروش خزانه اشیاء قیمتی او گرفت و به عنوان نذر در آب دریاچه مقدس تخت سلیمان انداخت.
خسرو پرویز پادشاه ساسانی با هراکلیوس پادشاه روم همواره در جنگ بود. نیروهای روم شرقی پس از کشمکش ها و جنگ های بسیار توانستند قلعه تخت سلیمان را در ۶۲۴ میلادی تصرف کنند. پیش از تصرف کامل تخت سلیمان، نذورات و گنج های موجود در آتشکده، توسط موبدان به دریاچه ریخته شد تا دشمن به آنها دسترسی پیدا نکند. موبدان زرتشتی معتقدند این دریاچه متعلق به الهه آب ها به نام ناهید یا آناهیتا می باشد و ریختن اشیاء نذری به داخل آن کاری مرسوم بوده است. این کار به منظور حفظ این اشیاء به وسیله صاحب آن و امری جایز تلقی می شد. با وقوع جنگ های ایرانیان و اعراب در صدر اسلام و اشغال ایران، نیروهای خلیفه دوم توانستند قلعه را محاصره کنند. در آن زمان نیز بعید نیست که گنج ها و نذوراتی را به دریاچه ریخته باشند.
بحث برانگیز ترین گنجی که ممکن است در کف دریاچه وجود داشته باشد انگشتر حضرت سلیمان می باشد. براساس باورهایی عامیانه، کل مجموعه ی تخت سلیمان توسط نیروهایی ماورایی ساخته شده است که از حضرت سلیمان فرمان می بردند. وی انگشتری در دست داشت که تمام قدرت خود را از آن می گرفت. داستانی وجود دارد که می گوید شیطان توانست به انگشتر دست پیدا کند و آن را به درون دریاچه بیاندازد تا بتواند بر تخت سلیمان تکیه زند. پس از این واقعه شیطان با ظاهر سلیمان بر تخت نشست و فرمانروایی کرد. برخی بر این باورند که سلیمان نبی هرگز به این انگشتر دست پیدا نکرد اما تعابیر دیگری در این میان آورده شده است که می گوید سلیمان توانست انگشتر را از شکم یک ماهی که آن را خورده بود بیرون آورد و شیطان را شکست دهد.
اندازه گیری عمق دقیق دریاچه هنوز میسر نشده اما میزان آن در قسمت لبه بین ۴۰ تا ۴۵ متر و گاهی ۵۰ متر متغیر است. این مقدار پس از ۱۰ تا ۱۵ متر پیشروی با یک شیب ۴۵ تا ۷۰ درجه به ۷۰ تا ۷۵ متر و در قسمتهایی به ۸۰ تا ۸۵ متر می رسد. در شمال‌شرقی دریاچه نقطه ای وجود دارد که تخمین زده می شود حدود ۱۱۲ متر عمق داشته باشد. محل جوشش آب، عمیق ترین محل دریاچه است که به صورت دایره ای به قطر ۲ متر وجود دارد و آب دریاچه در خلاف جهت عقربه ساعت از آن به بیرون می ریزد.
